میکرومتر
میکرومتر (به انگلیسی: Micrometer) یا ریزسنج، ابزاری برای اندازهگیری داﺧﻠﯽ، ﺧﺎرﺟﯽ، ارﺗﻔﺎع، ﺿﺨﺎﻣﺖ ورق ها، ﻗﻄﺮ سیم ها و میله ها، شیارها، ﻗﻄﺮ پیچ ها و مهره ها، ﭼﺮخ دنده ها، ﻗﻄﺮ تیغه فرزها، مته ها و …با دقت بالا است. میکرومترها از دید سیستم اندازهگیری مانند کولیس دو گونهاند که آنها را میکرومترهای اینچی و میکرومترهای میلیمتری مینامند.
میکرومتر چرا طراحی شد؟[ویرایش]
میکرومتر برای اندازهگیری دقیق قطعاتی در صنعت و آزمایشگاهها بهکار گرفته میشود. دقت مایکرومتر بهمراتب بیشتر از دقت کولیسها است. ﺿﺮورت تولید ﻗﻄﻌﺎت ﺑﺎ دﻗﺖ ﺑﺎﻻ ﺑﻪ ﻃﺮاﺣﯽ و ﺳﺎﺧﺖ وﺳﺎﻳﻞ اﻧﺪازه گیری ﺑﺎ دﻗﺘﯽ بیش ﺗﺮ از ۰٫۰۲ میلیمتر نیاز داﺷﺖ ﮐﻪ در اﻳﻦ راﺳﺘﺎ ژان ﭘﺎﻟﻤﺮ ﻓﺮاﻧﺴﻮی میکرومتر را ﻃﺮاﺣﯽ ﻧﻤﻮد. مکانیزم ﻋﻤﻞ اﻳﻦ وسیله مکانیکی از ﻧﻮع پیچ و مهره ای اﺳﺖ و دﻗﺖ آن ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ﮔﺎم پیچ و مهره میکرومتر ﺑﺴﺘﮕﯽ دارد.
میکرومتر یا ریزسنج از بخشهای گوناگونی ساخته شدهاست، که عبارتاند از: فک ثابت، فک متحرک، استوانهٔ مدرج یا همان خطکش میکرومتر، پوستهٔ مدرج یا ورنیهٔ میکرومتر، و کمانی که برای گرفتن میکرومتر از آن استفاده میشود.
یکی از بارزترین نکات میکرومتر این است که، ﺑﺮﺧﻼف کولیس های ورنیه دار ﮐﻪ نیروی وارده از ﻃﺮف ﻓﮏ ها ﺑﻪ ﻗﻄﻌﻪ ﮐﺎر ﺗﺤﺖ ﮐﻨﺘﺮل ﻧﺒﻮد، در میکرومترها نیروی وارد ﺑﺮ ﻓﮏ ها و ﻗﻄﻌﻪ ﮐﺎر ﺑﺎ سیستم ﺟﻐﺠﻐﻪ، ﺗﺤﺖ ﮐﻨﺘﺮل در آﻣﺪه اﺳﺖ. به این معنی که نیروی وارد بر قطعه کار به حد مشخصی که رسید دسته جغجغه به صورت هرز می چرخد. برای اندازه گیری صحیح با میکرومتر باید پس از تماس فک ها با سطح قطعه کار ﺟﻐﺠﻐﻪ را ﺳﻪ ﺑﺎر ﭼﺮﺧﺎﻧﻴﺪه شود.
قابلیت تفکیک[ویرایش]
میکرومترهای میلیمتری ﻣﻌﻤﻮﻻ با قابلیت تفکیک ۰٫۰۱ میلی متر، ۰٫۰۰۵ میلی متر و ۰٫۰۰۱ میلی تر ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮند و گستره اندازه گیری میکرومترهای میلیمتری معمولا تا ۵۰۰ mm می باشند و در سری های (۲۵-۰ ، ۵۰-۲۵ ، …، ۵۰۰-۴۷۵ میلیمتر) ساخته می شوند. البته که خارج از این اندازه ها نیز با توجه به نیاز ساخته می شوند. مثلا اندازهٔ طول خطکش میکرومتر بهصورت ۲۵ میلیمتر، ۲۵ میلیمتر است. این به آن معنی است که این نوع میکرومتر از مقدار صفر تا ۲۵ میلیمتر را اندازه میگیرد.
میکرومترهای اینچی معمولاً با قابلیت تفکیک ۰/۰۰۰۵ inch , ۰/۰۰۰۱ inch ,۰/۰۰۱ inch ساخته میشوند.
ﻋﻠﻞ ﺳﺎﺧﺖ میکرومترها در سری های ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻋﺒﺎرت اﻧﺪ از:[ویرایش]
- ﺳﺮﻋﺖ اﻧﺪازه گیری اﻓﺰاﻳﺶ پیدا ﻣﯽ کند و از اﺗﻼف وﻗﺖ جلوگیری ﻣﯽ ﺷﻮد.
- دﻗﺖ اﻧﺪازه گیری ﺑﺎﻻ ﻣﯽ رود.
- ﺑﻪ دلیل ﮐﻮﺗﺎه ﺷﺪن میله پیچ، استهلاک میکرومترها کاهش پیدا می کند.
- هزینه کمتری جهت خرید توسط خریدار پرداخت خواهد شد.
درجه بندی میکرومترها[ویرایش]
میکرومترها ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎی ﻣﻘﺪار ﮔﺎم پیچ و مهره آن ها درﺟﻪ ﺑﻨﺪی ﺷﺪه اﻧﺪ. ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ، ﻣﺒﻨﺎی دﻗﺖ آن ها ﻣﻘﺪار ﮔﺎم پیچ و مهره آن ها است. ﻣﻘﺪار ﮔﺎم در میکرومترهای میلیمتری ﻋﻤﻮما ۰٫۵ و ۱ میلیمتر می باشد. همچنین در میکرومترهای اینچی ۰٫۰۲۵=۱/۴۰ اینچ می باشد. با استفاده از این رابطه (r=a/n) می توان قابلیت تفکیک (دقت) میکرومتر را بدست آورد.
در این رابطه:
r دقت میکرمتر خواهد بود
a مقدار گام پیچ و مهره میکرومتر بر حسب میلیمتر یا اینچ
n تعداد فواصل (تقسیمات) روی استوانه محرک میکرومتر می باشد.
